نهاد اجتماعی عبارت است از الگوی نسبتأ پایدار رفتار یا مجموعه ای از الگوها و روابط، روندها و ابزاریی است که در رابطه با یک نفع و نیاز اجتماعی ساخته شده اند.
در شهر سرخون سه نهاد اجتماعی عمده وجود دارد:
– خانواده
– خویشاوندی
– ازدواج
1- نهاد خانواده، یک گروه خویشاوند است که در اجتماعی کردن فرزندان و برآوردن برخی از نیازهای بنیادی دیگر جامعه، مسئولیت اصلی را به عهده دارد. خانواده از گروهی از آدم ها ترکیب می شود که از راه خون، زناشویی و یا فرزندپذیری با یکدیگر ارتباط می یابند و طی یک دوره زمانی نامشخص با هم زندگی می کنند . نهاد خانواده در سرخون در زمان گذشته که به صورت عشایری و حتی بعد از عشایری در زمان کنونی در بعضی از خانواده ها به صورت گسترده به گونه ای که کل خانواده (پدر و مادر، فرزندان ونوه ها ) در یک جا زندگی(چادر) می کردن و روابط خوبی با هم داشتن چون هدف مشترکی داشته اند وجود دارد. نوع دیگر از خانواده که دیده می شود خانواده هسته ای است . اما در هر دو صورت گسترده و هسته ای در درون خانه پدر سالاری وجود دارد و حرف اول و اخر را پدر خانواده و بعد از آن فرزند پسر بزرگتر می زنند و زن در به کار خانه مشغول است اما در چند سال اخیر با اماده شدن شرایط درس خواندن زنان و ادامه تحصیل زنان اندکی از این شهر وارد بخش دولتی بصورت کارمند در ادارات شده اند. بزرگان طایفه اولاد ، ریش سفیدان گیس سفیدان برای همه قابل احترام هستند در سرخون که کشاورزی شغل اکثریت است فرزندان در کنار درس خصوصأ در فصل تابستان که مدارس تعطیل می شوند به پدر کمک می کنند.
2- خویشاوندی: عبارت است از مجموعه ای از پیوند ها و روابط خونی، اجتماعی، مذهبی ، حقوقی و قانونی واقعی یا فرضی و مشهود یا خیالی که گروهی از افراد را به یکدیگر مربوط می کند . وشبکه وسیعی از افراد که با یکدیگر قوم و خویشند. در شهر سرخون روابطی که در بین افراد وجود دارد به علت این که محیط کوچکی و ازدواج های درون صورت گرفته خویشاوندی است و این خوشاوندی عمدتآ بین همان طایفه است بین 7تا 8 جد شناخته شده ای دارند نظام خویشاوندی به دو صورت است:
– پدر تباری: فامیل های وابسته به پدر که بیشتر با انها رابطه وجود دارد.
– مادر تباری
3- ازدواج : به رابطه قانونی یا عرفی یا شرعی گفته می شود که مرد و زن را برای مدت موقت یا دایم به هم پیوند می دهد و جامعه آن را به رسمیت می شناسد . ازدواج در سرخون بین سنین 19تا 24 سال صورت می گیرد در این شهر ازدواج همخونی عمومیت زیادی دارد ازدواج با دختر عمو، دایی، عمه وخاله از این نوع است ازدواج دیگر ازدواج بین طایفه وفامیل صورت می گیرد ازدواج گاوگا( مبادله) به ندرت دیده شده است جهیزیه و دادن و گرفتن شیربها و پشت قباله نیز وجود دارد و جهیزیه از طرف خانواده عروس مهم تلقی می شود چون در دید دیگران قرار می گیرد و ازدواج های چند زنی و ازدواج مجدد هم برای زن دیده می شود.